محمود شهابی خراسانی
|
| |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| تاریخ تولد | جمادی‌الاول ۱۳۲۱ق/۱۲۸۲ش |
| زادگاه | تربت حیدریه |
| تاریخ وفات | ۴ مرداد سال ۱۳۶۵ هجری شمسی |
| محل دفن | گورستان تیه، پاریس |
| شهر وفات | فرانسه |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | عبدالجواد ادیب نیشابوری • حاج آقا حسین قمی • رحیم ارباب |
| محل تحصیل | حوزه علمیه مشهد • حوزه علمیه اصفهان • حوزه علمیه قم |
| اجازه اجتهاد از | سید ابوالحسن اصفهانی • سید صدرالدین صدر • سید محمد حجت |
| تألیفات | ادوار فقه • تعلیقات بر شرایع الاسلام • رساله بود و نمود • ترجمه مبدأ و معاد ابن سینا و... |
| سایر | تدریس در مدرسه سپهسالار • تدریس در دانشکده حقوق • عضو هیأت علمی دانشکده حقوق دانشگاه تهران |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| اجتماعی | عضو شورای عالی فرهنگ • حاکم تجدیدنظر در محاکم شرع |
محمود شهابی (۱۲۸۲-۱۳۶۵ش) فقیه، استاد دانشگاه تهران و عضو شورای عالی فرهنگ. او در سال ۱۲۸۲ش در تربت حیدریه متولد شد. در موطن خود، مشهد، اصفهان و قم به تحصیل فقه، اصول و فلسفه پرداخت. شهابی، از سال ۱۳۱۰ در تهران در مدرسه معقول و منقول، در مدرسه سپهسالار، به تدریس معقول مشغول شد. او در سال ۱۳۲۰ به عضویت هیئت علمی دانشگاه تهران درآمد و در سال ۱۳۴۲ رئیس گروه فقه و حقوق شد.
شهابی، در شورای عالی فرهنگ عضویت داشت و مدتی نیز حاکم تجدیدنظر در محاکم شرع بود. همچنین وی استاد راهنمای رساله دکتری شهید بهشتی و شهید باهنر بوده است.
معرفی
محمود شهابی فرزند عبدالسلام در جمادی الاول ۱۳۲۱ق / ۱۲۸۲ش در تربت حیدریه متولد شد.
پدرش عبدالسلام، ملقب به شهاب الدین، از علمای روزگار خود و صاحب آثار و منظوم و منثور، از جمله‌اندیشۀ شهاب، بود.
او در پنج سالگی به مکتب‌خانه رفت و پس از آموختن قرآن و مقدمات عربی و فارسی، وارد حوزه علمیه مشهد شد.
از میرزاحسن بجنوردی صاحب قواعد الفقه این گونه نقل شده: من به تربت رفتم. محمود شهابی و حسینعلی راشد را در سن جوانی دیدم، هردو مستعد و خوش‌قریحه بودند. هردو را به مشهد آوردم و به ایشان منظومه درس دادم.
تحصیلات
در مشهد
شهابی در ادبیات شاگرد میرزا عبدالجواد ادیب نیشابوری، در فلسفه شاگرد آقابزرگ شهیدی معروف به آقابزرگ حکیم و در فقه و اصول شاگرد آقا میرزا محمد آقازاده (فرزند آخوند ملا محمدکاظم خراسانی) و حاج آقا حسین قمی بود.
او پس از تکمیل مراحل علمی و اخذ درجه اجتهاد در ۱۳۴۵ق / ۱۳۰۵ش، از مشهد به اصفهان رفت.
در اصفهان
شهابی در اصفهان از محضر شیخ محمد گنابادی معروف به حکیم خراسانی و محمدحسن فشارکی و رحیم ارباب استفاده کرد.
همچنین در حوزۀ درسی که بالاتر از «درس خارج» بود و به آن «کمپانی» می‌گفتند، تحت نظر شیخ محمدصادق خاتون‌آبادی شرکت کرد.
اجتهاد
محمود شهابی در فقه و اصول به مرتبه‌ای رسید که مجتهدان شناخته‌شده آن زمان، مانند سید ابوالحسن اصفهانی، سید صدرالدین صدر و سید محمد حجت بر اجتهاد او مهر تایید زدند.
فعالیت‌های علمی
ایشان پس از ۴ سال اقامت در اصفهان، به قم رفت که با حضور حاج شیخ عبدالکریم حائری رونقی تازه یافته بود؛ اما پس از چند ماه از قم به تهران رفت.
تدریس در مدرسه سپهسالار
از ۱۳۱۰ش در تهران، در «مدرسه معقول و منقول»، که در شهریور همان سال از سوی دولت با ضوابط قانونی جدید در مدرسه سپهسالار تشکیل شد، به تدریس معقول پرداخت.
عضویت در هیأت علمی دانشگاه تهران
او در سال ۱۳۲۰ به عضویت هیأت علمی دانشکدۀ حقوق دانشگاه تهران درآمد و به تدریس «اصول» و «قواعد فقه» پرداخت و پس از تشکیل گروه‌های آموزشی در دانشگاه تهران، در سال ۱۳۴۲، رئیس گروه فقه و حقوق شد. شهابی تا سال ۱۳۵۰ در دانشکده حقوق تدریس می‌کرد. رساله دکتری شهید بهشتی، شهید باهنر و بسیاری از دانشجویان برگزیده با ایشان گذرانده‌شده بود.
شاگردان
بعضی از شاگرادن وی به قرار ذیل است:
- سید احمد فردید
- اکبر ثبوت
- خلیل ملکی
- محسن جهانگیری
- ناصر کاتوزیان
- مهدی محقق
- جعفر سجادی
آثار
- ادوار فقه(سه مجلد چاپ شده)
- تقریرات اصول
- تعلیقات بر شرایع الاسلام
- سیر و تحول اصول فقه
- رساله بود و نمود
- ترجمه مبدأ و معاد ابن سینا
- قاعده لاضرر
- رهبر خرد در منطق
- ترجمه کتاب عظمت محمد(ص)
- فاروق یکم
- قواعد فقه
- شرح مبدأ و معاد ابن سینا
- خردسنج
- رساله بیم و امید: در شرح حدیث من سئل عن التوحید
- تصحیح الاشارات و التنبیهات ابن سینا به انضمام لباب الاشارات فخر رازی
- مقدمه بر روان‌شناسی ابن‌سینا
- شذرات
- ظل الممدود فی أمّهات مباحث الوجود
- مشرح الفؤاد فی ترجمة السید الداماد
- فروغ ایمان
- الاسلام و الشیعه (دو مجلد به عربی)
- اجر الفلک فی تفسیر سورة الملک
- شرح قصیده طغرایی
- رساله در معانی حرفیه و تحقیق معانی حروف.
- زنده عشق
دیگر فعالیت‌ها
شهابی در شورای عالی فرهنگ عضویت داشت و چندی نیز حاکم تجدید نظر در محاکم شرع بود.
او در سال‌های ۱۳۲۴ تا ۱۳۲۵ شمسی مجله ایمان را منتشر کرد. این مجله حاوی نوشته‌های دینی و اخلاقی بود و ۱۹ شماره از آن به چاپ رسید.
وی در کنفرانسی که در دهه سی شمسی، در بیت المقدس پیرامون مسئله فلسطین برگزارشده بود، به عنوان نماینده آیت‌الله بروجردی حضوریافته بود.
وفات
شهابی در سال ۱۳۵۸ برای معالجه عازم فرانسه شد و بعد از سال‌ها دوری از وطن، در ۴ مرداد سال ۱۳۶۵ شمسی در فرانسه درگذشت.
بعد از فوت، نوشته‌ای از وی پیدا شد که در آن انتقال جسد را حرام دانسته بود. از این رو، جسد وی به ایران منتقل نشد و در بخش مخصوص مسلمانان گورستان تیه، در پاریس، به خاک سپرده شد.
پانویس
- ↑ مرسلوند، زندگینامه رجال و مشاهیر ایران، ۱۳۷۶ش، ج۴، ص۱۳۵؛ امین، «یادی از استاد محمود شهابی»، ص۸؛ زارع، «محمود شهابی از رهبر خرد تا زندۀ عشق»، ص۱۳۲
- ↑ زارع، «محمود شهابی از رهبر خرد تا زندۀ عشق»، ص۱۳۲
- ↑ امین، «یادی از استاد محمود شهابی»، ص۸؛ زارع، «محمود شهابی از رهبر خرد تا زندۀ عشق»، ص۱۳۲
- ↑ نجفی، یاد آن کیمیاگر تنها، ۱۳۹۴ش، ص۵.
- ↑ امین، «یادی از استاد محمود شهابی»، ص۸
- ↑ نجفی، یاد آن کیمیاگر تنها، ۱۳۹۴ش، ص۶.
- ↑ امین، «یادی از استاد محمود شهابی»، ص۸
- ↑ نجفی، یاد آن کیمیاگر تنها، ۱۳۹۴ش، ص۷.
- ↑ امین، «یادی از استاد محمود شهابی»، ص۸-۹
- ↑ نجفی، یاد آن کیمیاگر تنها، ۱۳۹۴ش، ص۷.
- ↑ نجفی، یاد آن کیمیاگر تنها، ۱۳۹۴ش، ص۱۰.
- ↑ زارع، «محمود شهابی از رهبر خرد تا زندۀ عشق»، ص۱۳۳
- ↑ نجفی، یاد آن کیمیاگر تنها، ۱۳۹۴ش، ص۱۰.
- ↑ امین، «یادی از استاد محمود شهابی»، ص۹؛ مرسلوند، زندگینامه رجال و مشاهیر ایران، ۱۳۷۶ش، ص۱۳۵–۱۳۶
- ↑ نجفی، یاد آن کیمیاگر تنها، ۱۳۹۴ش، ص۹و۱۰.
- ↑ امین، «یادی از استاد محمود شهابی»، ص۸؛ مرسلوند، زندگینامه رجال و مشاهیر ایران، ۱۳۷۶ش، ج۴، ص۱۳۵
- ↑ امین، «یادی از استاد محمود شهابی»، ص۸؛ زارع، «محمود شهابی از رهبر خرد تا زندۀ عشق»، ص۱۳۳
- ↑ نجفی، یاد آن کیمیاگر تنها، ۱۳۹۴ش، ص۷.
- ↑ نجفی، علی، یاد آن کیمیاگر تنها، ۱۳۹۴ش، ص۱۰.
- ↑ زارع، «محمود شهابی از رهبر خرد تا زندۀ عشق»، ص۱۳۳
- ↑ حوزۀ درس کمپانی یعنی حوزه‌ای که همۀ حاضران در اظهار عقیده و تحقیق و استنباط شرکت داشتند و عنوان تعلیم و تعلمی نداشت.
منابع
- مرسلوند، حسن، زندگینامه رجال و مشاهیر ایران، تهران: الهام، ۱۳۷۶ش.
- امین، سید حسن، «یادی از استاد محمود شهابی»، حافظ، شماره ۳۲، چهاردهم مرداد ۱۳۸۵.
- زارع، محمد، «محمود شهابی از رهبر خرد تا زندۀ عشق»، کتاب ماه فلسفه، شماره ۱۸، اسفند ۱۳۸۷.
- نجفی، علی، «زیست‌نامه‌ای از استاد فقید شادروان محمود شهابی»، در ویژه‌نامه یاد آن کیمیاگر تنها، ضمیمه فصلنامه نقد کتاب فقه و حقوق، شماره ۲، ۱۳۹۴ش.